ABC Łotwa (Latvija)

HISTORIA
W XIII wieku ziemie łotewskie, zamieszkałe przez plemiona bałtów i ugrofinów, zostały podbite przez niemiecki zakon kawalerów mieczowych i schrystianizowane. Od tej pory stanowiły one część Inflant – obszaru obejmującego dzisiejszą Łotwę i Estonię (ludność miejska posługiwała się tam głównie językiem niemieckim, a ludność wiejska językiem łotewskim oraz, w północnej części, estońskim i innymi językami z grupy fińskiej).

W 1561 ziemie łotewskie zostały włączone do Litwy, a po unii lubelskiej stanowiły wspólną własność Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

W latach od 1621 do 1629 część północna (Liwonia) została zdobyta przez Szwecję, pod której władzą pozostała do 1721.
W XVIII wieku kraj włączony został do Cesarstwa Rosyjskiego.

18 listopada 1918 w Rydze nastąpiło proklamowanie niepodległości.
W latach 1918–1920 trwała wojna o niepodległość, w której siły łotewskie przy wsparciu estońskim, brytyjskim i polskim walczyły przeciw oddziałom niemieckim, białoruskim i bolszewickim.

Pod koniec 1939 nastąpiło utworzenie sowieckich baz wojskowych, a od czerwca 1940 trwała okupacja. 5 sierpnia 1940 Łotwa została formalnie włączona do ZSRR jako Łotewska SSR. Wkroczenie wojsk niemieckich w lipcu 1941 spotkało się z pozytywnym przyjęciem ludności łotewskiej. Na przełomie 1944 i 1945 większość obszaru kraj została zajęta przez Armię Czerwoną. W okresie powojennym władze sowieckie przeprowadziły dość intensywne uprzemysłowienie kraju, a jednocześnie umieszczono na jego obszarze duże ilości wojsk – doprowadziło to do znacznego napływu na Łotwę Rosjan i ludności rosyjskojęzycznej.

W 1986 Łotwa brała udział w obradach Grupy „Helsinki”, podczas których unieważniono pakt Ribbentrop-Mołotow. Włączenie do ZSRR uznano za okupację. 21 sierpnia 1991 ogłoszono wystąpienie z ZSRR.

porównanie krajów bałtyckich, Polski i Rosji (2014)

	PKB	PKB PK	LUDNOŚĆ	POWIERZCH
	mld USD	tys USD	mln	tys km2
Litwa	48,32	16,39	2,9	65,3
Łotwa	31,97	15,73	2,0	64,6
Estonia	25,95	19,67	1,3	45,3
Polska	547,80	14,40	38,5	312,7
Rosja	1857,50	12,93	144,0	17075,4

VADEMECUM
Stolica - Ryga
Liczba ludności (2015) 2 mln
(w tym Łotysze 62,1%, Rosjanie 26,9%, Białorusini 3,3%, Ukraińcy 2,2%, Polacy 2,2%, Litwini 1,2%)

Największe miasta :
1 Ryga 735tys (Liwonia)
2 Dyneburg 111tys (Łatgalia)
3 Lipawa 86tys (Kurlandia)
4 Jełgawa 66tys (Semigalia)

Główne wyznania w 2011 roku to:
luteranizm – ok. 709tys (głównie Łotysze),
katolicyzm – ok. 430tys,
prawosławie – 370tys (głównie Rosjanie),

KUCHNIA Kuchnia Łotewska ma wiele zapożyczeń głównie niemieckich, polskich rosyjskich i litewskich, ale jest z reguły prosta i oszczędna. Króluje mięso wieprzowe. Zazwyczaj ma ona formę kiełbas i kotletów, choć kuchnia łotewska znana jest też z ogromnej fascynacji golonkami (wpływy niemieckie). Do wszystkich posiłków podaje się słodkawy ciemny chleb żytni na zakwasie, aromatyzowany kminkiem (rupjmaize).

Kuchnia łotewska to również wspaniałe sery, które bardzo często podawane są z dodatkiem ziół lub dodawane do sałatek.
W kraju nadbałtyckim dziwić nie powinno bogactwo ryb. Karpie, minogi, łosoś, śledź, szprot, pstrąg, szczupaki często pojawiają się na łotewskich stołach. Smażone, grillowane lub podawane w zalewie. Innym daniem, do którego Łotysze mają wyjątkowy sentyment, są pierożki. Ich szeroki wybór jest jedną z najbardziej charakterystycznych dla tutejszej tradycji kulinarnej cech.

Wśród alkoholi wymienić trzeba łotewskie piwa np. Aldaris, Tervetes , Uzavas, Piebalgas a przede wszystkim dumę Łotwy znakomity Czarny Balsam Ryski - bardzo mocny (45%) gorzki alkohol, o osobliwej ciemnobrązowej barwie, przyrządzany z mieszanki dwudziestu kilku składników, m.in. kwiat lipy, pączek brzozy, maliny, czarne borówki, imbir, gałka muszkatołowa i czarny pieprz.

Zakon Kawalerów Mieczowych
Zakon kawalerów mieczowych, (inne nazwy: zakon liwoński, rycerze chrystusowi) – niemiecki zakon rycerski w Inflantach (Łotwa i Estonia), założony w oparciu o regułę templariuszy w Rydze przez biskupa Alberta von Buxhövdena w 1202 r. dla obrony i rozszerzania diecezji. Rycerze od samego początku starali się wyzwolić od zależności biskupiej. W roku 1218 spór przybrał takie rozmiary, że biskup Albert zdecydował się wezwać na pomoc Duńczyków, król Waldemar II stanął jednak po stronie zakonu, przy okazji zajmując północną Estonię.
Kawalerowie mieczowi znani byli ze swoich licznych występków. Volquin został wielkim mistrzem zakonu po tym, jak jego poprzednik, Winne von Rohrbach, został zamordowany przez jednego z braci. Uciskanie ludności Inflant skutkowało m.in. powstaniem w 1222. Po kolejnych skandalach, szukając ratunku, mistrz Volquin zwrócił się do zakonu krzyżackiego z prośbą o wchłonięcie jego zakonu.
Po ciężkiej klęsce poniesionej z Bałtami w bitwie pod Szawlami w 1236 r., w której poległ m.in. Volquin, kawalerowie mieczowi połączyli się w roku 1237 z zakonem krzyżackim, przejmując jego regułę. Ocalali z pogromu szawelskiego mieczowcy, zasileni kontyngentem rycerzy krzyżackich pod dowództwem Hermana von Balka stali się rycerzami zakonu krzyżackiego, w wyniku czego powstała inflancka gałąź zakonu krzyżackiego.
Błędem jest utożsamianie inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego z zakonem kawalerów mieczowych, który przestał istnieć w roku 1237.

Wielka i Mała Gildia
W okresie średniowiecza Ryga – członek Ligi Hanzeatyckiej, znajdowała się w ścisłym gronie najważniejszych, a zarazem najbogatszych portów w rejonie Morza Bałtyckiego.
Symbolem Rygi, jako prężnego ośrodka gospodarczego, są właśnie gmachy dwóch Gildii – Małej i Wielkiej. Pierwsza Gildia Ducha Świętego (będąca stowarzyszeniem kupców i rzemieślników), powstała w Rydze w 1252 r. Wraz z rozwojem miasta, które od 1282 r. należało do prestiżowej Ligi Hanzeatyckiej, zaszła potrzeba rozdzielenia interesów tych dwóch najbardziej wpływowych grup zawodowych, co też ostatecznie nastąpiło w 1354 r.
W efekcie podziału Gildii Ducha Świętego powstała Mała Gildia św. Jana, skupiająca rzemieślników i Wielka Gildia Matki Boskiej, zrzeszająca kupców. Oba stowarzyszenia bardzo szybko uzyskały w mieście znaczące wpływy.