ABC LITWA (Lituva)

HISTORIA
Państwo Litewskie powstało w XIII wieku, jednak pierwsze wzmianki o Litwie pochodzą z 1009 roku. Początki państwowości związane są z księciem Mendogiem Ryngoldowiczem, który zjednoczył plemiona litewskie. Kolejni władcy Giedymin, Olgierd, Kiejstut, Jagiełło umacniali Księstwo podbijając tereny obecnej Białorusi i Ukrainy, częściowo Polski. W XIV wieku ówczesne Wielkie Księstwo Litewskie było największym państwem w Europie !!!
Bałtowie stanowili bardzo małą liczebnie grupę ludności na tle wszystkich mieszkańców swojego państwa. W związku z liczebną przewagą Słowian Wielkie Księstwo Litewskie przyjęło, zamiast litewskiego, jako urzędowy, język staroruski, a od XVII wieku polski.
Od roku 1385 Litwa nawiązała związki z Polską, które przerodziły się w 1569 w trwałą unię realną (unia lubelska). „Rzeczpospolita Obojga Narodów” przez wieki stawiała czoła zewnętrznym zagrożeniom – Zakonowi Krzyżackiemu, Rosji, Szwecji, Tatarom.

W latach 1795–1918 Litwa znajdowała się pod władzą rosyjską. W 1918 powstała niepodległa Republika Litewska, w 1940 przekształcona w Litewską Socjalistyczną Republikę Radziecką.

11 marca 1990 Litwa ogłosiła deklarację niepodległości.

W 1991 Litwa została członkiem ONZ, w 2004 członkiem NATO i Unii Europejskiej. 1 stycznia 2015 Litwa przystąpiła do strefy euro.
Współcześnie językiem urzędowym na Litwie jest język litewski, język ojczysty Litwinów, należący do grupy języków bałtyckich. Literatura litewska zaczęła się rozwijać dopiero w pierwszej połowie XIX'go wieku.
W porównaniu z innymi krajami bałtyckimi jest to kraj dość jednorodny narodowościowo.

porównanie krajów bałtyckich, Polski i Rosji (2014)

	PKB	PKB PK	LUDNOŚĆ	POWIERZCH
	mld USD	tys USD	mln	tys km2
Litwa	48,32	16,39	2,9	65,3
Łotwa	31,97	15,73	2,0	64,6
Estonia	25,95	19,67	1,3	45,3
Polska	547,80	14,40	38,5	312,7
Rosja	1857,50	12,93	144,0	17075,4

VADEMECUM     
Stolica - Wilno
Liczba ludności (2015) 2,9 mln
(w tym Litwini 84,2%, Polacy 6,6%, Rosjanie 5,8%, Białorusini 1,2%)

Największe miasta :
1. Wilno Vilnius (okręg wileński) 527tys
2. Kowno Kaunas (okręg kowieński) 307tys
3. Kłajpeda Klaipėda (okręg kłajpedzki) 158tys
4. Szawle Šiauliai (okręg szawelski) 106tys
5. Poniewież Panevėžys (okręg poniewieski) 97tys

Religie według danych z 2010 r.:
Rzymsko katolicyzm – 83,2% (2 980tys osób)
Bez religii – 10% (330tys osób)
Prawosławie i Staroobrzędowcy – 5,1% (170tys osób)

KUCHNIA
To unikalna paleta potraw i smaków. Wiele tu zapożyczeń i kuchni regionalnych na przykład Karaimskich. Najważniejszym elementem kuchni litewskiej jest ciemny, aromatyczny o lekko kwaśnym smaku chleb.
Najczęściej serwowaną, tradycyjną potrawą są Cepeliny - to tarte ziemniaki, często nadziane farszem mięsnym, twarogowym, rybnym, często polane sosem ze skwarkami i dodatkowo gęstą śmietaną. Innym daniem również ziemniaczanym jest kugiel, to nic innego jak babka ziemniaczana ze skwarkami, popularna także na Podlasiu.

Inne specjały to kołduny, bliny, skruzdelynasu (deser), kastinys, danie smakiem przypominające masło.
Mniejszą popularnością na Litwie cieszą się zupy, ale wśród ich swoistego menu bardzo znany jest chłodnik, który przyrządza się z buraków, świeżych ogórków, kopru z dodatkiem kwaśnego mleka.
Tradycyjną specjalnością naszych sąsiadów jest kiełbasa zwana Kindziukiem, ten narodowy specjał najlepiej smakuje z czarnym chlebem i piwem, które wytwarzają z dawnych przepisów przekazywanych z pokolenia na pokolenie (warto skosztować Kalnapilis Pilsner, Taurus Extra, Burmistro Sodrusis Juodasis, Kauno Alus - Grynas tamsusis i Grynas sviesusis.

Ponieważ jada się tu tłuste i ciężkostrawne dania to od wieków popularnością cieszą się specjały poprawiające trawienie wśród nich znakomity likier ziołowy ‘trzy dziewiątki’ 999 Trejos Devyerios (podobno na nim wzorowany jest likier Jeagermeister) oraz legendarna nalewka miodowa Suktinis z dodatkiem goździków, pąków topoli, żołędzi dębu, jagód jałowca i wielu innych ziół.


Karaimi (Karaimowie)
Szacuje się, że na całym świecie żyje obecnie jedynie kilka tysięcy ludzi tej narodowości. Wśród trockich Karaimów krąży powiedzenie: "Jesteśmy jedynym narodem na świecie, który w całości może się spotkać na jednym weselu!" Należą do grupy ludów tureckich, Europę Środkowo-Wschodnią zamieszkują od ponad 600 lat. Największe ich skupiska znajdują się na Litwie. Podczas spisu powszechnego w 2001 roku narodowość karaimską zadeklarowały tu 273 osoby. Karaimem jest dziecko Karaima i Karaimki, więc jest to grupa malejąca. Na tereny Litwy, z Krymu, sprowadził ich książę Witold w końcu XIV w. Byli bardzo dobrymi żołnierzami, dlatego osadził ich wzdłuż granic Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz w Trokach, gdzie stanowili ochronę księcia.
Są nazywani „narodem jednej księgi”, ponieważ ich wiara opiera się tylko na Starym Testamencie. Modlą się w Kienessie pod przewodnictwem hazzana. Drewniane domy karaimskie były budowane szczytem do ulicy i miały charakterystyczne 3 okna: jedno dla Karaima, drugie dla Pana Boga, trzecie dla księcia Witolda w podzięce za to, że sprowadził ich na te tereny.
W Trokach jest wiele kawiarenek urządzonych w stylu rustykalnym, gdzie można spróbować tradycyjnych dań karaimskich – kibinów. Są to pierożki nadziewane mięsem, które musi być koniecznie siekane. Można kupić kibiny z wieprzowiną, baraniną lub wołowiną, ale te prawdziwie karaimskie muszą być z baraniną lub wołowiną, gdyż wieprzowiny Karaimi nie jedzą. Innym charakterystycznym daniem są czanachy – mięso pokrojone jak na gulasz, układane na dnie glinianego garnuszka przykrywane jest warstwami pokrojonej cebuli, marchewki i pokrojonych w kostkę ziemniaków a następnie pieczone, podawane z łyżką śmietany i skropione czosnkiem.

Bałtycki łańcuch
(est. Balti kett, łot. Baltijas ceļš, lit. Baltijos kelias) – masowy protest mieszkańców trzech krajów bałtyckich Litewskiej, Łotewskiej i Estońskiej SRR zorganizowany 23 sierpnia 1989. Około 2 milionów osób utworzyło żywy łańcuch o długości ponad 600 km, łączący wszystkie trzy kraje. Bałtycki łańcuch był wyrazem protestu przeciwko ówczesnej sytuacji politycznej tych krajów wchodzących w skład Związku Radzieckiego. Dzień protestu wypadał w 50'tą rocznicę podpisania tajnego protokołu do paktu Ribbentrop-Mołotow o podziale stref wpływu w Europie. Na jego skutek kraje bałtyckie popadły w zależność od Związku Radzieckiego.
11 marca 1990 Litwa, jako pierwsza republika radziecka ogłosiła niepodległość. W dwa lata po utworzeniu „bałtyckiego łańcucha” niepodległość wszystkich trzech krajów uznana została przez wspólnotę międzynarodową. W roku 2009 Baltijos Kelias został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata.