Pomimo swojego niewielkiego rozmiaru, Portugalia jest szóstym co do wielkości producentem wina na świecie. Dzięki ukształtowanemu przez Atlantyk wietrznemu klimatowi z częstymi opadami, produkuje poza winem różowym i czerwonym, także całą paletę charakterystycznych win białych. Znamienny jest fakt, że w Portugalii wytwarza się stosunkowo mało win z 'międzynarodowych' gron, takich jak Cabernet Sauvignon czy Syrah a najwięcej uprawia się lokalnych odmian winorośli - łącznie ponad 200.




Madera To wzmacniane wino o zawartości alkoholu od 17 do 21%, produkowane od przeszło 300 lat na atlantyckiej wyspie Madera. Wulkaniczne gleby wyspy dają wysokie plony winogron, mimo dość niewielkiej powierzchni plantacji. Uważane jest za jedno z najtrwalszych win na świecie - nadal dostępne są roczniki z czasów napoleońskich! Swoją długowieczność zawdzięcza dojrzewaniu w beczkach w stosunkowo wysokiej temperaturze 40-50°C. Występuje zarówno w postaci słodkiej jak i wytrawnej. Współcześnie rozróżnia się cztery gatunki madery: Sercial, Verdelho, Bual i Malvasia.

Porto - wzmacniane, czerwone (rzadziej białe), słodkie, najsłynniejsze obok madery wino Portugalii, dawniej nazywano je także winem Anglików. Niektórzy uważąją je za najlepsze czerwone wino na świecie. Historia porto nie jest zbyt długa. Mamy wiek XVII, wojnę między Francją a Anglią . Embargo na wina francuskie stwarza szansę eksportową winom portugalskim, z którą Anglia jest w dobrych stosunkach już od początów XII wieku. To alternatywne żródło win skłania angielskich importerów do wyjazdu do Portugali, początkowo na jej północne wybrzeże, ale wina stąd są za słabe, nie wytrzymujące trudów transportu.



Podróżując w górę rzeki Douro, trafiają na wina, które są przeciwieństwem win z wybrzeża, które znamy jako Vinho Verde. Panująca tu wysoka temperatura daje potężne, ciemne wina będące przeciwieństwem tych z północy. Na wszelki wypadek, aby uniknąć ewentualnego zepsucia się wina podczas morskiego transportu, w celu stabilizacji dodawano do niego odpowiednią ilość brandy. Technikę wzmacniania wina Anglicy przejęli ponoć od portugalskich mnichów z górskiego miasteczka Lamego, którzy dolewali brandy do moszczu podczas fermentacji, uzyskując słodkie alkoholizowane wino będące protoplastą dzisiejszego porto. Pierwszą angielską firmą produkującą porto była istniejąca do dziś Warre, założono ją w 1670 roku. Jest jedną z nielicznych już firm nie należących do międzynarodowych firm zajmujących się produkcją i sprzedażą alkoholi. Wchodzi w skład rodzinnej grupy Symington (należą do niej poza Warre takie znane marki jak Dow, Graham, Quarles Harris, Gould Cambell, Smith Woodhouse.) W Vila Nova de Gaia znajdują się magazyny (lodges) wszystkich największych producentów porto: Fonseca, Graham, Diez Hermanos, Ferreira, Delaforce, Niepoort, Martinez Gassiot, Cockburn, Dow, Burmester, Ramos Pinto, Sandeman, Rozés, Kopke, Taylor, Croft, Warre, Calem i innych.

Do czego zwykle podajemy porto? Porto zwykle podaje się przed lub po entrée. Vintage i Vintage Quinta tradycyjnie podaje się do serów, szczególnie do angielskiego, ostrego stiltona (niektórzy preferują L.B.V.) oraz orzechów, suszonych owoców. W Portugalii do porto poleca się: tradycyjnego, owczego , zielono-żółtego Serra , sławnego sera z Alentejo - Serpa, Azeitao, Ilha i Rabaçal. Poleca się je także do francuskiego Roqueforta i włoskiej Gorgonzoli Jest doskonałym kompanem suszonych owoców, orzechów, szczególnie włoskich, czekolady, fois gras .... Podaje się je w temperaturze pokojowej (17-18 stopni C). Podane w wyższej temperaturze zaczyna być zbyt "alkoholowe".



Ruby, najprostsza, najmniej kosztowna odmiana porto. Nazywana tak chyba dla jego młodego, świeżego, głębokiego, rubinowego koloru, prostych, owocowych aromatów, bez "ciała" swoich starszych braci. Kupaż ruby tworzony jest z przynajmniej jednorocznych win, po czym dojrzewa w dębowych, wielkich balseiros (częściej jednak w cementowych lub inoxowych zbiornikach), nawet powyżej trzech lat i zostaje rozlany do butelek, zanim utraci swą charakterystyczną dla tego stylu młodość! Przez dwieście lat było to najpopularniejsze porto w Angli i nie tylko, stanowiąc bazę każdego long drinka. To porto nie nadaje się do dłuższego przechowywania, najlepiej skonsumować je wkrótce po jego zakupie. Dzisiaj w modzie jest bardziej prestiżowy Vintage, Vintage Character czy LBV!

Tawny (Young Tawny), całkowicie różny od poprzedniego styl porto, oznacza wino , które dojrzewa dłużej niż ruby w beczce (lub większych zbiornikach), aż do uzyskania bursztynowo-brązowego (płowego) koloru. Jednak zwyczajne, tanie tawny zwykle nie jest wiele starsze od przeciętnego ruby. Te niedrogie tawny wytwarza się zwykle z lżejszych win z Baixo Corgo, bywa, że rozcieńcza się je białym porto, przez co staje się bardziej różowe. Prawdziwe, klasyczne tawny dojrzewające przez lata w dębie, znajdziemy tylko w butelkach, na których etykietach znajdziemy jego wiek, a więc w tawny ze wskazaniem wieku (patrz niżej). W tej kategorii Tawny znależć czasami możemy Tawny Reserve, wino które możemy raczej uważać już za Tawny bliższe 10-letniemu.

Tawny ze wskazaniem wieku: Często robi się je z potencjalnych vintage albo single-quinta vintage, a więc tych, które nie zostały przez producenta zadeklarowane jako takie. Tawny 10-letnie, Tawny 20-letnie, Tawny 30-letnie, Tawny 40-letnie i starsze. Te wina trzymane są w wielkich zbiornikach i starzone przez wiele lat aż utracą swój czerwony kolor z powodu oksydacji. Ich kolor staje się jasno brązowy, ciemnobursztynowy. Tawny po dziesięciu latach utrzymuje jeszcze owocowy aromat, po dwudziestu latach ma już zapach suszonych owoców. Po trzydziestu i więcej latach zaczynają być "obecne" jeszcze intensywniej suszone owoce oraz korzenny aromat.

White Port. Zupełnie nietypowe porto, którego powinnością jest być czerwonym! Wytwarza się je tak samo jak czerwone, ma zmienną słodkość, od bardzo wytrawnego aż po bardzo słodkie, z których najsłodsze znane jest jako Lagrima. Ma charakter orzechowy, często z nutą cytrusowych owoców i żywicy. Dobre butelki mają świeży, czysty finisz, wiele jest jednak dosyć pospolitych i słabych. Lepiej spróbować dobrze schłodzonego tawny lub o bardziej zdecydowanym charakterze sherry. Białe porto może być konsumowane jak zwykłe wino lub serwowane schłodzone z cytryną lub tonikiem.

Vintage - najbardziej prestiżowe, najbardziej długowieczne porto. W odróżnieniu od innych porto rocznikowych (single quintq vintage, czy Colheita), vintage jest w pełni winem deklarowanym i poddane surowym regułom IVP. Jakim kryteriom musi odpowiadać? Butelkowane musi być między 1 lipca drugiego roku po zbiorze a 30 czerwca trzeciego roku po zbiorze. Zamiar deklaracji vintage w odpowiednim czasie musi być zgłoszony do IVP, razem z próbkami, oświadczeniem o ilosci wina przeznaczonej na rynek. Dopiero po otrzymaniu aprobaty IVP, który gotów jest zagwarantować jakość porto, następuje faza decyzyjna o deklarowaniu porto. Nie zawsze cała ta procedura kończy się deklarowaniem danego rocznika. Vintage uważane jest za jedno z najlepszych win świata, stąd zawsze jest probieżem jakości produktów danego domu winiarskiego, zwykle jest to mniej niż jeden procent produkowanego wina oraz stanowi o reputacji producenta. Mimo ogromnego doświadczenia, zdarzają się vintage słabe, stąd bierze się duża ostrożność przy deklarowaniu wina. Wiele butelek i wiele wieczorów można spędzić dyskutując o wyższości jednego rocznika nad drugim, jednego producenta nad innym. Nie ważne co o tym sądzimy, bo i tak zawsze pozostanie to elementem pewnej mistyki vintage. Vintage, bez szkody dla jakości, może być konsumowany w ciągu trzech dni od otwarcia butelki, używając np.korka typu Vacuvin, można czas ten wydłużyć o kilka następnych dni. Bardzo stare vintage, z uwagi na ich kruchość, lepiej wypić wcześniej. Oczywiście, jak każde wielkie wino , vintage potrzebuje odpowiedniego szkła, które uwydatni jego cechy. Kieliszki Riedla uchodzą za idealne. Starym vintage zwykle wymienia się korki po około 30-40 latach, głównie u producentów, gdzie zapasy starego porto są największe.

Late-bottled vintage (LBV), oznacza porto z jednego rocznika, zabutelkowane między czwartym a szóstym rokiem po winobraniu. Oficjalnie ten styl porto funkcjonuje mniej więcej od połowy lat sześćdziesiątych. Pierwszymi LBV , które pokazały się na rynku były butelki Taylor's 1965. Zwykle ten rodzaj porto produkuje się w latach, w których nie jest deklarowany vintage, chociaż jedno nie wyklucza drugiego. Na rynku funkcjonują dwa rodzaje LBV, jedno jest filtrowane, na ogół nie wymagające dekantacji i tzw. traditional widniejące na etykiecie (ale nie zawsze) - niefiltrowane. LBV charakteryzuje się pięknym, ciemnym kolorem. Aby uchronić ten piękny kolor, z winem tym trzeba obchodzić się niezwykle starannie, chroniąc je przed oksydacją, są bardziej kompleksowe niż Ruby, ale bardziej miękkie niż Vintages. LBV jest dobrą inwestycją biorąc pod uwagę stosunek ceny do jakości.

patrz:
*   wino historia, historia wina
*   www.festus.pl/przewodnik/portugalia/porto.html
*   www.docelowo.pl/lizbona/kuchnia-portugalska.html
*   adder, vademecum wina